علی بن احمد واحدی نیشابوریعلی بن احمد واحدی متوفای سال ۴۶۸ هجری از علمای بزرگ قرن پنجم به شمار می‌آید. ۱ - حیات علمیحرکت فرهنگی و علمی در قرن پنجم در نیشاپور، دوران طلایی خود را می‌گذراند، در حدیث، فقه، تفسیر و رشته‌های علوم دیگر، علمای بزرگی پرورش یافتند، در حرکت تفسیری، اهل حدیث و اشاعره، معتزله و شیعه، مفسران بزرگی چون ثعلبی، طوسی و طبرسی و دیگران، تربیت شده تفاسیر مهمی را نگاشتند، حتی، علمای صوفی مسلک و باطنی نیز تفاسیر مهمی مانند حقایق التفسیر ابو عبد الرحمن سلمی و لطائف الاشارات قشیری را در این قرن ارائه دادند. پرورش واحدی در این شرایط از او انسانی محدث، فقیه، ادیب، شاعر، متکلم و مفسر ساخته بود، که توانست میان علمای برجسته، سرآمد زمان خود گردد. هر یک از علوم خود را از اساتید فن اخذ نموده بود، فقه، حدیث، ادب، و... ، تفسیر را نزد ثعلبی مفسر مشهور، فرا گرفته بود. ۲ - تالیفاتدر تفسیر حداقل سه دوره البسیط در ۱۶ مجلد، الوسیط در ۴ مجلد و الوجیز فی تفسیر القرآن در یک مجلد نگاشته است که بعنوان تفسیر واحدی مشهور شده، یک نسخه خطی از تفسیر وجیز در کتابخانه مدرسه شهید مطهری تهران به شماره ۲۰۶۲ موجود است. فخر رازی نیز استفاده قابل توجهی از تفسیر واحدی نموده است. از دیگر تالیفات قرآنی واحدی می‌توان از: جامع البیان فی تفسیر القرآن، الحاوی لجمیع المعانی (احتمال دارد در بردارنده مجموعه سه تفسیر وی باشد)، مقاتل القرآن (تا پایان قرن هشتم موجود بوده است)، مختصر فی علم فضائل القرآن، ر سالة فی شرف علم التفسیر (نسخه خطی این رساله در دار الکتب المصریة موجود است.) ، نفی التحریف عن القرآن الشریف، معانی التفسیر، مسند التفسیر، نام برد. از میان تالیفات قرآنی ایشان، فقط اسباب النزول به شکل چاپی موجود می‌باشد. ۳ - عناوین مرتبطاسباب النزول (واحدی) ۴ - منبعنرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |